Een openhartig en helder
debuut over hoe ingewikkeld het is
door Laura Demelza Bosma
Het poëziedebuut van multi-talent Jana Arns. ‘Status: het is ingewikkeld’ verscheen in 2016 bij Uitgeverij P. De bundel bestaat uit 32 gedichten en tien zwart-wit foto’s gemaakt met een lange sluitertijd voor het schoolbord van haar dochter, hier en daar minimaal digitaal bewerkt met krijtstrepen over het beeld.
Het zijn de foto’s die als eerste de aandacht trekken. De sobere stijl wordt consequent doorgevoerd, portretten voor een schoolbord waar wit op zwart geschreven staat. De beelden, waarvan sommige verstild werken en anderen dynamischer zijn, laten veel ruimte over voor interpretatie. Het gebruik van beeld in een poëziebundel kan helpen om een bundel toegankelijker te maken voor een groter publiek en dat is bij deze bundel ook het geval. We zien zelfportretten die veelal een zijnstoestand weerspiegelen met een licht poëtische twist. De mooiste foto is die van Arns samen met haar dochter, een waar geval van mini-me, hoewel we de gezichten niet kunnen zien. We zien de beide dames van de zijkant, hun gezichten verstopt in neerhangend engelblond haar. De dochter met haar rug naar de moeder gekeerd, de achtergrond zwart met witte vegen. Daar lijkt iets te zijn uitgewist wat we niet mogen lezen. Het op elkaar lijken heeft de twee met elkaar laten botsen, lijkt het. Toch zijn ze elkaar in het midden van de strijd nabijer dan ooit. Of heeft de dochter verdriet en de moeder als vanzelf met haar, omdat symbiose bestaat? Kijken we naar het gedicht naast deze foto, ontstaat een prachtige dialoog tussen beeld en woord:
‘Ik heb haar voor het leven besproken,
de dochter, die haar kleurboek stift
met lippen die over vragen rollen:
mag ik altijd bij jullie wonen?
Ze rent in de jas van een aardappel
de tafel rond (en die is hoekig),
stoot haar hoofd aan de punt
van mijn poot, troost zich als een dier
in de omarming van mijn manke moederlijf.
Dit zondagse kind,
speelt dokter met mijn gezond verstand,
oefent haar handenstand op ieders kalmte.
Voor we kantelen
buldert ze nog:
Ik ben ondersteboven van jou.’
Af en toe verbeeld een foto te letterlijk wat er in het gedicht te lezen staat, dan mis ik dit spanningsveld tussen die twee, voel ik me als lezer te weinig uitgedaagd. Naast de zin ‘ ik houd mijn armen omhoog’ kan eigenlijk geen zelfportret met de armen omhoog, mits het een leerboek met kinderversjes betreft. Van de spannende wisselwerking tussen moeder en dochter had ik wel meer terug willen zien op de foto’s, de zelfportretten werken soms wat eendimensionaal.
Jana Arns haar vertelstem is van het sympathieke soort en geeft een inkijk in het persoonlijke leven van een jonge moeder met een zeer eigen, interessante psychologie. Door het gebruik van de zelfportretten en een titel die verwijst naar haar relationele status in termen bekend van het sociale media platform facebook: ‘Het is ingewikkeld.’ Hierdoor neem ik als lezer aan dat haar gedichten geinspireerd zijn door het persoonlijke leven van de schrijfster. De gedichten in de bundel gaan gelukkig veel dieper dan de algemene informatie en de foto’s van mijlpalen die normaal op facebook te vinden zijn. Licht verontrustende ontboezemingen en sobere observaties zetten de toon.
‘In dromen zouden ze elkaar kunnen vinden,
maar daarvoor slapen ze te slecht.’
De titel verwijst naar het vermogen van de schrijfster eerlijk en open te zijn en voelt aan als een uitnodiging om haar gedichten te ‘bevrienden’.
In het gedicht Ex-it krijgen we een raak voorbeeld van hoe ingewikkeld het kan worden in een relatie die niet goed loopt.
‘Ik las ons ontbijt in de krant
met de geur van vers gescheiden koppel
dat adverteerde naar karakter
en schonk ons respijt
dat zich verstopte
achter het kind
dat onze dialogen voerde,
weg van het huis dat we renoveerden
tot het verdwenen was, zoals ik.’
Wat me bevalt aan dit gedicht is het suggestieve fragmentarische, bekende systemen zijn open gebroken en door elkaar gehusseld. Zo stemt de vorm overeen met de chaotische werkelijkheid van een gezin dat uiteen valt.
In het volgende gedicht is de moeder is een mens, voor velen herkenbaar:
‘Ik ben schoolmoe
wanneer ik haar loslaat bij de bel.
Een horde ouders
haalt net geen beste tijd.
Ik overtreed mezelf alweer
in zone moeder.’
Door de hele bundel buitelen de woorden met een grote natuurlijkheid over het papier om daar verbanden te leggen die pogen een fragmentarische wereld te vangen in een gedicht. Op foto’s die als gedichten zijn en in gedichten als een aaneenrijging van beelden is waarneembaar dat het beheersen van verschillende media bij Jana Arns zorgt voor een rijke voedingsbodem voor haar creativiteit.
Persoonlijk houd ik veel van mysterieuze poëzie, het soort waar niet alles te begrijpen valt of delen van teksten multi-interpretabel zijn. Ik kan soms zelfs het meeste gegrepen worden door wat er niet staat. De gedichten van Jana Arns zijn zo goed navolgbaar dat ik mijn geliefde vraagtekens mis. Zij weet het wel, zij combineert alles, observeert, pent haarscherp neer en overhandigt sympathiek het resultaat, klaar!
Extra lof verdient Arns voor het engagement in deze bundel. Ze weet, ver voorbij het zelfportret, raak en met veel inlevingsvermogen schrijnende situaties van bijvoorbeeld vluchtelingen, poëtisch te schetsen. Niet alleen de persoonlijke relationele status blijkt ingewikkeld, de globale situatie is dit eveneens. Dit soort gedichten mag best extra toegankelijk zijn en het liefst veel mensen bereiken en raken.
Het poëziedebuut van multi-talent Jana Arns. ‘Status: het is ingewikkeld’ verscheen in 2016 bij Uitgeverij P. De bundel bestaat uit 32 gedichten en tien zwart-wit foto’s gemaakt met een lange sluitertijd voor het schoolbord van haar dochter, hier en daar minimaal digitaal bewerkt met krijtstrepen over het beeld.
Het zijn de foto’s die als eerste de aandacht trekken. De sobere stijl wordt consequent doorgevoerd, portretten voor een schoolbord waar wit op zwart geschreven staat. De beelden, waarvan sommige verstild werken en anderen dynamischer zijn, laten veel ruimte over voor interpretatie. Het gebruik van beeld in een poëziebundel kan helpen om een bundel toegankelijker te maken voor een groter publiek en dat is bij deze bundel ook het geval. We zien zelfportretten die veelal een zijnstoestand weerspiegelen met een licht poëtische twist. De mooiste foto is die van Arns samen met haar dochter, een waar geval van mini-me, hoewel we de gezichten niet kunnen zien. We zien de beide dames van de zijkant, hun gezichten verstopt in neerhangend engelblond haar. De dochter met haar rug naar de moeder gekeerd, de achtergrond zwart met witte vegen. Daar lijkt iets te zijn uitgewist wat we niet mogen lezen. Het op elkaar lijken heeft de twee met elkaar laten botsen, lijkt het. Toch zijn ze elkaar in het midden van de strijd nabijer dan ooit. Of heeft de dochter verdriet en de moeder als vanzelf met haar, omdat symbiose bestaat? Kijken we naar het gedicht naast deze foto, ontstaat een prachtige dialoog tussen beeld en woord:
‘Ik heb haar voor het leven besproken,
de dochter, die haar kleurboek stift
met lippen die over vragen rollen:
mag ik altijd bij jullie wonen?
Ze rent in de jas van een aardappel
de tafel rond (en die is hoekig),
stoot haar hoofd aan de punt
van mijn poot, troost zich als een dier
in de omarming van mijn manke moederlijf.
Dit zondagse kind,
speelt dokter met mijn gezond verstand,
oefent haar handenstand op ieders kalmte.
Voor we kantelen
buldert ze nog:
Ik ben ondersteboven van jou.’
Af en toe verbeeld een foto te letterlijk wat er in het gedicht te lezen staat, dan mis ik dit spanningsveld tussen die twee, voel ik me als lezer te weinig uitgedaagd. Naast de zin ‘ ik houd mijn armen omhoog’ kan eigenlijk geen zelfportret met de armen omhoog, mits het een leerboek met kinderversjes betreft. Van de spannende wisselwerking tussen moeder en dochter had ik wel meer terug willen zien op de foto’s, de zelfportretten werken soms wat eendimensionaal.
Jana Arns haar vertelstem is van het sympathieke soort en geeft een inkijk in het persoonlijke leven van een jonge moeder met een zeer eigen, interessante psychologie. Door het gebruik van de zelfportretten en een titel die verwijst naar haar relationele status in termen bekend van het sociale media platform facebook: ‘Het is ingewikkeld.’ Hierdoor neem ik als lezer aan dat haar gedichten geinspireerd zijn door het persoonlijke leven van de schrijfster. De gedichten in de bundel gaan gelukkig veel dieper dan de algemene informatie en de foto’s van mijlpalen die normaal op facebook te vinden zijn. Licht verontrustende ontboezemingen en sobere observaties zetten de toon.
‘In dromen zouden ze elkaar kunnen vinden,
maar daarvoor slapen ze te slecht.’
De titel verwijst naar het vermogen van de schrijfster eerlijk en open te zijn en voelt aan als een uitnodiging om haar gedichten te ‘bevrienden’.
In het gedicht Ex-it krijgen we een raak voorbeeld van hoe ingewikkeld het kan worden in een relatie die niet goed loopt.
‘Ik las ons ontbijt in de krant
met de geur van vers gescheiden koppel
dat adverteerde naar karakter
en schonk ons respijt
dat zich verstopte
achter het kind
dat onze dialogen voerde,
weg van het huis dat we renoveerden
tot het verdwenen was, zoals ik.’
Wat me bevalt aan dit gedicht is het suggestieve fragmentarische, bekende systemen zijn open gebroken en door elkaar gehusseld. Zo stemt de vorm overeen met de chaotische werkelijkheid van een gezin dat uiteen valt.
In het volgende gedicht is de moeder is een mens, voor velen herkenbaar:
‘Ik ben schoolmoe
wanneer ik haar loslaat bij de bel.
Een horde ouders
haalt net geen beste tijd.
Ik overtreed mezelf alweer
in zone moeder.’
Door de hele bundel buitelen de woorden met een grote natuurlijkheid over het papier om daar verbanden te leggen die pogen een fragmentarische wereld te vangen in een gedicht. Op foto’s die als gedichten zijn en in gedichten als een aaneenrijging van beelden is waarneembaar dat het beheersen van verschillende media bij Jana Arns zorgt voor een rijke voedingsbodem voor haar creativiteit.
Persoonlijk houd ik veel van mysterieuze poëzie, het soort waar niet alles te begrijpen valt of delen van teksten multi-interpretabel zijn. Ik kan soms zelfs het meeste gegrepen worden door wat er niet staat. De gedichten van Jana Arns zijn zo goed navolgbaar dat ik mijn geliefde vraagtekens mis. Zij weet het wel, zij combineert alles, observeert, pent haarscherp neer en overhandigt sympathiek het resultaat, klaar!
Extra lof verdient Arns voor het engagement in deze bundel. Ze weet, ver voorbij het zelfportret, raak en met veel inlevingsvermogen schrijnende situaties van bijvoorbeeld vluchtelingen, poëtisch te schetsen. Niet alleen de persoonlijke relationele status blijkt ingewikkeld, de globale situatie is dit eveneens. Dit soort gedichten mag best extra toegankelijk zijn en het liefst veel mensen bereiken en raken.
‘Rohingya *
Zij trekken baantjes
in een bad zonder chloor.
Hun vlot drijft op lege magen.
Aan de watertafel, geen spijs.
Er zwemmen enkel graten in de zee.
Vrouwen vechten om een plek,
illusies vallen overboord
en wanneer het onmetelijke
toch een eiland wordt,
trekken redders geen kinderen,
maar munitie.
Hoofddoek wordt duikpak.
De stad, gezonken.
* vluchtelingen uit Myanmar die terug de zee werden ingestuurd.’
Jana Arns – Status:
het is ingewikkeld. P, Leuven. 46 blz. € 17,50.
Jana Arns (Gent, 1983) is muzikante, fotografe en dichteres, en dat nooit los
van elkaar. Als muzikante is ze verbonden aan het ensemble Aranis, waarmee ze
al 15 jaar concerteert in het binnen- en buitenland. Na haar studie klassieke
muziek aan het Koninklijke Conservatorium in Antwerpen volgde ze een opleiding
fotografie aan het Sask. Ze exposeerde in onder meer de Salons in Sint Niklaas
en Museum M in Leuven. Als dichteres werd ze al opgemerkt in Poëziekrant, Meander, De Contrabas en de bloemlezing Het gezeefde gedicht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten